سفر معاون آژانس انرژی اتمی به تهران؛ مذاکرات برای بازتعریف همکاری‌ها در سایه بی‌اعتمادی

به گزارش کلینی نیوز، ماسیمو آپارو، معاون رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، روز دوشنبه ۲۰ مرداد ۱۴۰۴ (۱۱ اوت ۲۰۲۵) در سفری یک‌روزه به تهران با مقامات جمهوری اسلامی دیدار کرد و شامگاه همان روز به وین بازگشت.

این نخستین سفر یک مقام ارشد آژانس به ایران پس از حملات هوایی مشترک رژیم صهیونیستی و آمریکا به تأسیسات هسته‌ای ایران در جریان جنگ ۱۲ روزه ژوئن ۲۰۲۵ است که تنش‌ها در روابط ایران و آژانس را تشدید کرده است.

به گفته کاظم غریب‌آبادی، معاون امور حقوقی و بین‌الملل وزارت خارجه ایران، محور اصلی مذاکرات با آپارو، «نحوه تعامل با آژانس در شرایط جدید» بود.

وی افزود که هیأت ایرانی در این دیدار «اعتراض شدید» خود را به «عدم ایفای مسئولیت‌های آژانس» در قبال حملات به تأسیسات هسته‌ای ایران ابراز کرده و خواستار «اصلاح فرایندهای نادرست» آژانس در موضوع هسته‌ای ایران شده است.

غریب‌آبادی تأکید کرد که رایزنی‌ها برای دستیابی به چارچوبی جدید ادامه خواهد یافت.

زمینه تنش‌ها با آژانس انرژی اتمی 

روابط ایران و آژانس پس از جنگ ۱۲ روزه با رژیم صهیونیستی  بمباران تأسیسات هسته‌ای ایران توسط آمریکا تیره‌تر شد. و آزانس انرژی اتمی این حمله را محکوم نکرد.

در پی انتشار خبر انتقال بخش قابل توجهی از اسناد و اطلاعات حساس رژیم اسرائیل به ایران، این نکته فاش شده که آژانس و شخص رافائل گروسی به صورت غیررسمی، بخشی از اطلاعات فنی و حساس مرتبط با پرونده هسته ای ایران را به طرف اسرائیلی منتقل کرده و البته که صهیونیست ها نیز برخی داده‌های نادرست خود را در قالب بندهای بیانیه های مختلف مدیرکل آژانس علیه ایران گنجانده اند!

آژانس یک روز پیش از حملات رژیم صهیونیستی  (۱۲ ژوئن ۲۰۲۵)، ایران را به نقض تعهدات منع اشاعه تسلیحات هسته‌ای متهم کرده بود.

در واکنش، مجلس شورای اسلامی با تصویب قانون دوفوریتی «الزام دولت به تعلیق همکاری با آژانس»، همکاری‌های ایران با این نهاد را محدود کرد.

این قانون، دولت را موظف می‌کند درخواست‌های آژانس برای بازرسی از تأسیسات هسته‌ای را پیش از اجرا به تأیید شورای عالی امنیت ملی برساند.

عباس عراقچی، وزیر خارجه ایران، با ا با اشاره به سفر آپارو، اظهار داشت که مذاکرات برای تعیین چارچوب جدید همکاری با آژانس بر اساس قانون مصوب مجلس در جریان است.

وی تأکید کرد: «تا زمان توافق بر سر چارچوب جدید، هیچ برنامه‌ای برای بازرسی وجود ندارد.»

مجتبی زارعی، عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس، نیز با استناد به این قانون اعلام کرد که هیچ بازرسی از آژانس اجازه ورود به ایران ندارد.

واکنش به تهدیدات بین‌المللی

سفر آپارو در حالی انجام شد که سه کشور بریتانیا، فرانسه و آلمان (تروئیکای اروپایی) به ایران تا پایان اوت ۲۰۲۵ (نهم شهریور ۱۴۰۴) مهلت داده‌اند تا به توافقی جدید در مذاکرات هسته‌ای دست یابد، در غیر این صورت مکانیسم ماشه را فعال کرده و تحریم‌های سازمان ملل را بازمی‌گردانند.

مجید تخت‌روانچی، معاون سیاسی وزیر خارجه، این مهلت را «یک‌جانبه» خواند، اما تمایل ایران به ادامه مذاکرات با اروپا را تأیید کرد. وی افزود که ایران آماده همکاری با آژانس برای بازرسی‌های شفاف از تأسیسات آسیب‌دیده در جنگ است، مشروط به توافق بر سر «دستورالعمل‌های جدید».

تخت‌روانچی همچنین اعلام کرد که در صورت لغو تحریم‌های آمریکا، ایران می‌تواند «محدودیت‌های موقت» بر برنامه هسته‌ای خود را در قالب یک «توافق عادلانه و برد-برد» بپذیرد. این اظهارات در حالی مطرح شد که رافائل گروسی، مدیرکل آژانس، بارها بر اهمیت دسترسی بازرسان به تأسیسات هسته‌ای ایران تأکید کرده است.

محدودیت‌های قانونی و چالش‌های پیش‌رو آژانس انرژی اتمی

قانون «الزام دولت به تعلیق همکاری با آژانس»، که در تیرماه ۱۴۰۴ توسط مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور ایران، برای اجرا ابلاغ شد، بازرسی‌های آژانس را به شدت محدود کرده است.

از زمان حملات نظامی به تأسیسات هسته‌ای ایران در ژوئن ۲۰۲۵، بازرسان آژانس نتوانسته‌اند به این تأسیسات دسترسی یابند.

ابراهیم عزیزی، رئیس کمیسیون امنیت ملی مجلس، نیز تأکید کرد که سفر آپارو صرفاً برای مذاکره درباره شیوه‌های جدید همکاری بوده و هیچ بازرسی در دستور کار نیست.

با توجه به بی‌اعتمادی عمیق ایران به آژانس و فشارهای بین‌المللی، مذاکرات تهران و آژانس در هفته‌های آینده برای تعیین چارچوب همکاری‌های جدید از اهمیت ویژه‌ای برخوردار خواهد بود.

حجت الاسلام محمود نبویان، نایب‌رئیس کمیسیون امنیت ملی مجلس، با طرح اتهامات جدی علیه آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، مدعی کشف «ریزتراشه‌ی جاسوسی» از کفش بازرسان و همکاری این نهاد با اسرائیل شد. این اظهارات در پی تعلیق رسمی همکاری ایران با آژانس بیان می‌شود.